NHỮNG VẤN ĐỀ THƯỜNG GẶP TRONG KỲ KINH VÀ CÁCH XỬ TRÍ

1. Đau bụng kinh (thống kinh)

Đau bụng dưới, có thể kèm theo đau lưng, mỏi đùi, buồn nôn.

Cách xử trí:

• Chườm ấm vùng bụng dưới.
• Dùng thuốc giảm đau thông thường như paracetamol, ibuprofen (nếu không có chống chỉ định).
• Nếu đau dữ dội, không đáp ứng điều trị hoặc kèm bất thường khác, rất có thể người bệnh đang mắc tình trạng lạc nội mạc tử cung. Khi đó cần khảo sát siêu âm phụ khoa để xác lập chẩn đoán và quản lí dài hạn bằng nội tiết.

2. Rong kinh – rong huyết

Rong kinh: hành kinh kéo dài >7 ngày hoặc lượng máu ra quá nhiều.

Rong huyết: ra máu giữa hai kỳ kinh hoặc sau mãn kinh.

Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn nội tiết, u xơ tử cung, polyp nội mạc tử cung…

Điều quan trọng là cần phải tìm ra nguyên nhân gây ra tình trạng này là gì. Nếu nguyên nhân là những bất thường về cấu trúc tử cung. Cần cân nhắc việc chuyển chuyên khoa phụ sản để được tiến hành phẫu thuật. Siêu âm phụ khoa là một cận lâm sàng đầu tay dùng để khảo sát trong những tình huống này.

3. Kinh nguyệt không đều

Chu kỳ đến sớm hoặc trễ thường xuyên (>35 ngày hoặc <21 ngày).

Có thể do căng thẳng, rối loạn nội tiết, hội chứng buồng trứng đa nang, thay đổi cân nặng đột ngột…

Nếu kéo dài trên 3 tháng nên chuyển khám chuyên khoa phụ sản.

4. Vấn đề tâm lý

Nhiều phụ nữ gặp các triệu chứng tiền kinh nguyệt như: cáu gắt, lo âu, mệt mỏi, dễ khóc…

Một số trường hợp nghiêm trọng có thể là hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS) hoặc rối loạn lưỡng cực chu kỳ kinh nguyệt.

Tâm lý hỗ trợ, nghỉ ngơi, tư vấn bác sĩ nếu ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

II. Vai trò của bác sĩ gia đình trong chăm sóc sức khỏe kinh nguyệt

Bác sĩ gia đình không chỉ là người chẩn đoán và điều trị các rối loạn kinh nguyệt mà còn có vai trò quan trọng trong giáo dục sức khỏe và tư vấn cá nhân hóa. Các dịch vụ mà bác sĩ gia đình có thể cung cấp:

• Tư vấn tuổi dậy thì cho trẻ gái và phụ huynh.
• Hướng dẫn chăm sóc vệ sinh, dinh dưỡng trong ngày hành kinh.
• Sàng lọc và theo dõi các rối loạn nội tiết liên quan đến kinh nguyệt.
• Kê toa điều trị nếu có bệnh lý kèm theo như buồng trứng đa nang, thiếu máu…
• Tư vấn sử dụng thuốc tránh thai để điều chỉnh chu kỳ khi cần.

III. Một số câu hỏi thường gặp

1. Có nên tắm trong ngày kinh nguyệt không?

Có. Nên tắm bằng nước ấm và giữ vệ sinh sạch sẽ. Tránh tắm bồn hay ngâm mình quá lâu.

2. Có nên quan hệ tình dục khi đang hành kinh?

Không khuyến khích. Quan hệ trong kỳ kinh có thể tăng nguy cơ viêm nhiễm, đặc biệt nếu không dùng bao cao su.

3. Có nên tập thể dục khi có kinh nguyệt?

Có. Các bài tập nhẹ như yoga, đi bộ có thể giúp giảm đau và cải thiện tâm trạng.

4. Làm thế nào để phân biệt đau bụng kinh bình thường và bệnh lý?

Nếu đau bụng dữ dội, kéo dài, kèm buồn nôn, nôn, choáng váng hoặc không đáp ứng thuốc giảm đau, nên khám bác sĩ để loại trừ các nguyên nhân như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, viêm vùng chậu…

IV. Kết luận

Chăm sóc kinh nguyệt không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là vấn đề sức khỏe cộng đồng, liên quan đến quyền được tiếp cận dịch vụ y tế, giáo dục sức khỏe và sự hỗ trợ từ xã hội. Bằng cách hiểu đúng và chăm sóc tốt trong những ngày “đèn đỏ”, mỗi người phụ nữ có thể sống khỏe mạnh, tự tin và hạnh phúc hơn.

Hội Bác sĩ Gia đình khuyến khích mỗi gia đình, nhà trường và cộng đồng cùng chung tay tạo môi trường tích cực để giáo dục, chia sẻ và hỗ trợ phụ nữ – đặc biệt là các em gái vị thành niên – trong hành trình chăm sóc sức khỏe sinh sản của chính mình.

V. Tài liệu tham khảo

1. Reed BG, Carr BR. The Normal Menstrual Cycle and the Control of Ovulation. [Updated 2018 Aug 5]. In: Feingold KR, Ahmed SF, Anawalt B, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279054/
2. Thiyagarajan DK, Basit H, Jeanmonod R. Physiology, Menstrual Cycle. [Updated 2024 Sep 27]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500020/
3. Mihm, M., S. Gangooly, and S. Muttukrishna. “The normal menstrual cycle in women.” Animal reproduction science 124.3-4 (2011): 229-236.
4. Handy, Ariel B., et al. “Psychiatric symptoms across the menstrual cycle in adult women: a comprehensive review.” Harvard review of psychiatry 30.2 (2022): 100-117.
5. Akman, Alkim Oden, et al. “Menstrual cycle pain is independent of ovulation in adolescents with primary dysmenorrhea.” Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology 34.5 (2021): 635-642.
6. Thi LM, Quyên BTT, Hiệp PĐ, Ngọc BT. Thực trạng thực hành quản lý vệ sinh kinh nguyệt của học sinh nữ tại một số trường học tại Hà Nội và Quảng Bình. Tạp Chí Y học Dự phòng. 2021;31(8):150–158.
7. Nguyễn Thị Thu Thảo, Trần Thị Mỹ Linh, Lê Thị Hồng Nhung. Khảo sát kiến thức và thực hành về sức khỏe sinh sản của học sinh nữ đã dậy thì ở các trường trung học cơ sở thành phố Cần Thơ. Tạp chí Y học Việt Nam. 2024;542(1):283–290.